Ile jest organizacji pozarządowych w Polsce i czym się zajmują? Odpowiedź jest jednoznaczna: na koniec 2024 roku w Polsce zarejestrowanych było około 161 tysięcy organizacji pozarządowych (NGO), jednak aktywnie działa zaledwie około 75 tysięcy, co stanowi około 50% wszystkich NGO[1][2]. Poniżej szczegółowo prezentujemy, czym są te organizacje, jakie są ich główne obszary działalności, jak się finansują oraz z jakimi wyzwaniami się mierzą.
Liczba organizacji pozarządowych w Polsce
Na koniec 2024 roku liczba zarejestrowanych organizacji pozarządowych w Polsce sięgnęła 161 tysięcy[1][2]. Jednak analiza aktywności pokazuje, że jedynie około 75 tysięcy tych NGO jest realnie zaangażowana w działalność społeczną[1][2]. Pozostałe funkcjonują głównie formalnie – często nie wykazują żadnej realnej aktywności, pozostając w dokumentach bez faktycznego wpływu na życie społeczne[1][2].
Warto zaznaczyć, że liczba rejestrowanych podmiotów stale rośnie, jednak rzeczywista aktywność sektora nie zmienia się dynamicznie, a nawet niekiedy ulega zmniejszeniu w związku z zawieszaniem działalności przez liczne podmioty[1][2].
Struktura sektora pozarządowego
Sektor organizacji pozarządowych w Polsce opiera się głównie na stowarzyszeniach i fundacjach, które stanowią najważniejsze formy prawne NGO[1][2]. Jednak trzeci sektor jest szeroki – obok wymienionych podmiotów do sektora społecznego zaliczają się również grupy nieformalne, organizacje wyznaniowe, podmioty ekonomii społecznej oraz stowarzyszenia zawodowe i pracownicze[2].
Znaczącą grupą wśród NGO stanowią organizacje pożytku publicznego (OPP), które spełniają określone kryteria i w 2024 roku było ich 9,8 tysiąca[5].
Obszary działalności organizacji pozarządowych
Dominujące pola aktywności organizacji pozarządowych w Polsce obejmują sport i rekreację – to aż 25% wszystkich aktywnych NGO[1]. Innymi ważnymi sektorami są ratownictwo, pomoc społeczna, edukacja, ochrona zdrowia i środowiska, działania na rzecz praw obywatelskich oraz rozwój kultury[1][2].
Według danych GUS, w 2022 roku działały w Polsce 103,4 tysiące organizacji non-profit, zrzeszających 8,3 mln członków, a ich działalność obejmowała szeroki zakres tematyczny odpowiadający na potrzeby lokalnych społeczności[4].
Finansowanie NGO w Polsce
Organizacje pozarządowe w Polsce finansują swoją działalność przede wszystkim ze środków publicznych, m.in. grantów rządowych czy programów samorządowych[1][3]. W 2025 roku w ramach Rządowego Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich (PROO) rozdysponowano na ten cel niemal 46 mln złotych[3]. Niemniej od kilku lat obserwowany jest trend spadkowy udziału tego typu środków na rzecz zwiększonego znaczenia darowizn, crowdfundingu oraz współpracy z biznesem – obecnie 2 na 3 organizacje utrzymują relacje z firmami, a 77,4% współpracuje z instytucjami publicznymi[1][4].
Rosnąca dostępność programów wsparcia instytucjonalnego, takich jak PROO, umożliwia NGO rozwój i częściowe uniezależnienie od niestabilnych środków publicznych[3].
Wybrane problemy i wyzwania
Jednym z głównych wyzwań dla organizacji pozarządowych w Polsce jest rozbudowana biurokracja, zwłaszcza przy ubieganiu się o środki publiczne oraz realizowaniu projektów społecznych[1]. Procesy administracyjne bywają czasochłonne i wymagają specjalistycznej wiedzy, co ogranicza możliwości mniejszych organizacji.
Mimo rosnącej liczby rejestrowanych NGO, ograniczona jest liczba tych aktywnie działających. Wiele podmiotów zawiesza działalność bez formalnej likwidacji lub boryka się z brakiem stabilnych źródeł finansowania, co wpływa na ograniczenie zasięgu ich działań[1][2].
Zależności i współpraca międzysektorowa
Sektor NGO funkcjonuje jako trzeci sektor – niezależny od państwa oraz biznesu[1][2]. Jednak działalność tych organizacji opiera się na aktywnej współpracy zarówno z sektorem publicznym, jak i z partnerami prywatnymi[1][4]. Współpraca ta umożliwia realizację projektów społecznych, dostęp do finansowania i rozwijanie lokalnych inicjatyw.
Dodatkowe wsparcie dla rozwoju organizacji zapewniają podmioty takie jak Narodowy Instytut Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego, które zarządzają rządowymi programami wsparcia oraz rozwoju kompetencji organizacji[3].
Podsumowanie
Podsumowując, w Polsce działa 161 tysięcy zarejestrowanych organizacji pozarządowych, z czego aktywność wykazuje około 75 tysięcy. Ich głównymi obszarami działalności są sport, rekreacja, ratownictwo, pomoc społeczna i edukacja. Finansowanie opiera się na środkach publicznych, ale coraz większą rolę odgrywają darowizny oraz współpraca z biznesem. Z sektorem tym związane są zarówno wyzwania administracyjne, jak i dynamicznie rozwijające się trendy partnerstwa i dywersyfikacji źródeł wsparcia[1][2][3][4][5].
Źródła:
- https://tesserakt.dev/blog/organizacje-pozarzadowe-jak-dziala-swiat-ngo
- https://fakty.ngo.pl/fakt/liczba-ngo-w-polsce
- https://publicystyka.ngo.pl/miliony-na-rozwoj-instytucjonalny-organizacji-spolecznych-sa-juz-wyniki-konkursu-w-ramach-proo-2025
- https://stat.gov.pl/wyszukiwarka/?query=tag%3Aorganizacje+non-profit
- https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/gospodarka-spoleczna-wolontariat/gospodarka-spoleczna-trzeci-sektor/organizacje-pozytku-publicznego-w-latach-2023-i-2024,4,7.html
Wielka Solidarność to portal, który łączy historię z teraźniejszością. Inspirowany ruchem Solidarność, publikuje teksty o wartościach, społeczeństwie i współczesnej Polsce. Pokazuje, jak dziedzictwo przeszłości może być drogowskazem w świecie pełnym zmian.