Kto był założycielem Unii Europejskiej i jakie idee mu przyświecały?

Unia Europejska została utworzona na bazie powojennych procesów integracyjnych w Europie. Jej powstanie nie jest dziełem jednej osoby, lecz grupy polityków, zwanych Ojcami Europy. Najważniejszą ideą, jaka motywowała jej twórców, była trwała gwarancja pokoju, oparta na ścisłej współpracy politycznej i gospodarczej między europejskimi państwami[4][7].

Założyciele Unii Europejskiej – kim byli?

Unia Europejska nie ma jednego formalnego założyciela. Jej powstanie jest efektem pracy wielu polityków, spośród których kluczową rolę odegrali Robert Schuman, Jean Monnet, Konrad Adenauer, Alcide De Gasperi, Joseph Bech, Johan Willem Beyen, Paul-Henri Spaak, Walter Hallstein, Sicco Mansholt i Altiero Spinelli[1][3][10]. Osoby te określa się mianem Ojców Założycieli UE i były one odpowiedzialne zarówno za inicjatywy polityczne, jak i praktyczną realizację integracji europejskiej.

Formalnie założycielami Unii Europejskiej były sześć państw: Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, Republika Federalna Niemiec oraz Włochy. To właśnie te kraje podpisały traktaty ustanawiające pierwsze wspólnoty europejskie, od których zaczęła się budowa obecnej UE[4].

Główne idee przyświecające twórcom Unii Europejskiej

Podstawowym celem, jaki postawili sobie twórcy integracji europejskiej, była budowa takiego systemu współpracy, który skutecznie zapobiegnie wybuchowi kolejnych wojen na kontynencie. Najsilniej wybrzmiała ta myśl w Deklaracji Schumana, uznawanej za akt założycielski Unii Europejskiej. Robert Schuman postulował w niej powołanie ponadnarodowej instytucji do zarządzania produkcją węgla i stali, które były kluczowymi sektorami zbrojeniowymi[4][7].

Wizja Ojców Europy opierała się na demokratycznych i chrześcijańskich wartościach, takich jak godność osoby, wolność, równość wobec prawa, solidarność narodów oraz pokój jako podstawowa wartość. Integrację pojmowano w dwóch nurtach: jeden zakładał federację, drugi model „Europy Ojczyzn”, czyli ścisłej współpracy niezależnych państw[1][5].

Najważniejsze etapy procesu integracyjnego

Integracja europejska rozpoczęła się od podpisania w 1951 r. traktatu powołującego Europejską Wspólnotę Węgla i Stali (EWWiS), która weszła w życie w 1952 r. Przełomowym momentem było przyjęcie w 1957 r. Traktatów Rzymskich, które powołały do życia Europejską Wspólnotę Gospodarczą (EWG) i Europejską Wspólnotę Energii Atomowej (EURATOM)[2].

Mechanizmy integracji obejmowały znoszenie barier gospodarczych, harmonizację prawa, budowanie ponadnarodowych instytucji (Komisja Europejska, Parlament Europejski), wprowadzenie wspólnej polityki rolnej, regionalnej i strukturalnej oraz stopniowe otwieranie granic. Traktat z Maastricht z 1993 r. przekształcił tę budowlę w Unię Europejską, pogłębiając współpracę polityczną, w tym politykę zagraniczną i bezpieczeństwo[4][7][2].

Podstawowe zasady i struktura funkcjonowania UE

UE opiera się na zasadzie ponadnarodowości oraz czterech wolnościach: swobodnym przepływie ludzi, towarów, kapitału i usług. Jej działanie zabezpieczają wspólne instytucje, z kluczową rolą Komisji Europejskiej, Rady UE i Parlamentu Europejskiego.

Pierwotnie struktura UE składała się z trzech filarów: wspólnot europejskich, wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa oraz współpracy w zakresie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych. Reforma Traktatu z Lizbony zlikwidowała taką strukturę, czyniąc Unię bardziej jednolitą i zintegrowaną[7].

Rozwój Unii Europejskiej i aktualne trendy

Od czasu powstania UE stale się rozwija, stopniowo przekształcając ze wspólnoty gospodarczej w podmiot polityczny. Obecnie Unia obejmuje 27 państw członkowskich i jej PKB stanowi około 14% światowego PKB. W skład strefy euro wchodzi 20 państw. Wspólna waluta, strefa Schengen, polityka klimatyczna, digitalizacja oraz wspólna polityka zagraniczna to największe efekty stopniowego pogłębiania integracji[4][7].

Współcześnie trwa debata nad przyszłością UE i wyborem kierunku dalszych zmian – od federalizacji, po zachowanie modelu suwerennych państw, ściśle współpracujących ze sobą. Integracja traktowana jest jako odpowiedź na europejskie doświadczenie konfliktów XX wieku i wyzwania, takie jak klimat, migracje czy bezpieczeństwo międzynarodowe[1][5].

Podsumowanie

Pojawienie się Unii Europejskiej nie jest sukcesem jednej jednostki, lecz efektem współdziałania grupy polityków zwanych Ojcami Europy oraz wspólną decyzją sześciu państw założycielskich. Kluczową ideą była budowa pokoju i bezpieczeństwa poprzez integrację gospodarczo-polityczną, opartą na wartościach demokratycznych i chrześcijańskich. Proces integracji ewoluował od sektora przemysłowego do systemu polityczno-gospodarczego, który wciąż się rozwija[1][4][7].

Źródła:

• [1] https://polskieradio24.pl/artykul/2302130,kto-wymyslil-unie-europejska-ojcowie-zalozyciele-ue
• [2] http://www.europedirect-gdansk.morena.org.pl/wp-content/uploads/2015/08/zalozyciele_UE.pdf
• [3] https://ptsmlodz.pl/ojcowie-integracji-europejskiej/
• [4] https://pl.wikipedia.org/wiki/Historia_Unii_Europejskiej
• [5] https://schuman.pl/2024/06/24/czy-ojcowie-zalozyciele-ue-chcieli-europy-narodow/
• [7] https://pl.wikipedia.org/wiki/Unia_Europejska
• [10] https://slaskie.naszemiasto.pl/bez-nich-nie-byloby-unii-europejskiej-kim-byli-jej-ojcowie/ar/c5-7331597