Dlaczego 1 marca obchodzimy Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych?

utworzone przez | wrz 21, 2025 | Dziedzictwo | 0 komentarzy

Dlaczego 1 marca obchodzimy Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych?

Dlaczego 1 marca obchodzimy Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych? Odpowiedź jest związana z koniecznością upamiętnienia polskich żołnierzy podziemia antykomunistycznego, którzy po zakończeniu II wojny światowej nie złożyli broni i kontynuowali walkę o niepodległość Polski przeciwko komunistycznemu reżimowi narzuconemu przez ZSRR[1][2][4]. Data święta, 1 marca, została wybrana nieprzypadkowo – upamiętnia ona dramatyczne wydarzenia z 1951 roku, kiedy w więzieniu mokotowskim wykonano egzekucję na siedmiu członkach IV Zarządu Głównego Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość” (WiN)[3]. Święto ustanowione przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej w 2011 roku ma charakter refleksyjny i edukacyjny[1][2][4].

Pochodzenie i sens Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych

Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych jest hołdem dla żołnierzy polskiego ruchu oporu, którzy po II wojnie światowej zostali uznani przez ówczesne władze komunistyczne za „wrogów ludu” i spotkali się z brutalnymi represjami. Termin Żołnierze Wyklęci odnosi się do tych, którzy, narażając życie, walczyli przeciw totalitarnemu systemowi komunistycznemu za wolność Polski i suwerenność państwa[1][2].

Obchodzenie tego święta podkreśla, że państwo polskie i społeczeństwo pamiętają o ofiarach komunistycznych represji oraz doceniają odwagę i poświęcenie uczestników podziemia niepodległościowego. Jest to element polityki historycznej, który integruje społeczeństwo wokół wspólnej pamięci o najbardziej dramatycznych momentach walki o niezależność[1][4].

Geneza wyboru daty 1 marca

Wybór 1 marca jako dnia upamiętnienia Żołnierzy Wyklętych bezpośrednio nawiązuje do wydarzeń, które miały miejsce w 1951 roku w mokotowskim więzieniu w Warszawie. To właśnie wtedy wykonano wyrok śmierci na siedmiu członkach IV Zarządu Głównego Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość” (WiN), jednej z głównych organizacji antykomunistycznego podziemia[3].

  Ustawa IPN - kontrowersyjne prawo budzi emocje w Polsce i za granicą

Ich męczeńska śmierć stała się symbolem losu wielu tysięcy żołnierzy podziemia, którzy zostali skazani na zapomnienie, więzieni, torturowani oraz zamordowani przez komunistyczny aparat bezpieczeństwa. Data 1 marca odzwierciedla tragizm tej walki i stanowi wyraz czci dla poległych i represjonowanych[3][1].

Charakter i forma obchodów Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych

Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych nie jest dniem wolnym od pracy, lecz ma głównie charakter edukacyjny i refleksyjny[1][2]. W całym kraju odbywają się uroczystości państwowe, wykłady, wystawy oraz działania edukacyjne, mające na celu przybliżenie społeczeństwu losów żołnierzy podziemia oraz upowszechnienie ich dziedzictwa patriotycznego[2][4].

Obchody są okazją do przypomnienia współczesnym Polakom o skali represji, jakiej doświadczyli żołnierze niepodległościowego ruchu oporu po zakończeniu wojny. Instytucje państwowe oraz organizacje społeczne angażują się w upamiętnienie i szerzenie wiedzy na temat wysiłku wyzwoleńczego Żołnierzy Wyklętych[4][2].

Kim byli Żołnierze Wyklęci?

Żołnierze Wyklęci to określenie stosowane wobec uczestników antykomunistycznego podziemia działającego w latach powojennych, którzy po rozwiązaniu Armii Krajowej i zakończeniu wojny nie zaprzestali walki o niezawisłość Polski. Większość z nich należała do organizacji takich jak Armia Krajowa, Zrzeszenie „Wolność i Niezawisłość” (WiN), Narodowe Siły Zbrojne i inne ugrupowania niepodległościowe[1][2].

Te grupy kontynuowały działalność konspiracyjną, w tym działalność wywiadowczą, kolportaż nielegalnych materiałów czy walkę zbrojną przeciw jednostkom bezpieki oraz wojskom sowieckim. Żołnierze Wyklęci byli masowo aresztowani, osadzani w więzieniach i poddawani ciężkim represjom. Wielu z nich zginęło w wyniku egzekucji bądź morderstw sądowych[3][1].

Martyrologia i znaczenie Żołnierzy Wyklętych dla tożsamości narodowej

Ofiara i postawa Żołnierzy Wyklętych stanowią ważny punkt odniesienia dla najnowszej historii Polski. W procesie upamiętniania tych wydarzeń szczególną rolę odgrywają tzw. martyrologia – oddanie czci tym, którzy byli prześladowani, torturowani, zabici, a często też wymazani z oficjalnej historii państwa przez dziesięciolecia rządów komunistycznych[1].

  Tajemnica powstania Pałacu Kultury w Warszawie - kto stał za jego budową?

Pamięć o żołnierzach podziemia antykomunistycznego jest podporą współczesnej państwowej polityki historycznej i elementem kształtującym poczucie wspólnoty narodowej. Dzięki licznym inicjatywom edukacyjnym, społecznym i kulturalnym, Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych zachęca do refleksji nad wartością wolności, znaczeniem niepodległości oraz poświęceniem na rzecz ojczyzny[1][4].

Wpływ święta na współczesność

Współczesna Polska traktuje Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych jako jeden z najważniejszych dni poświęconych narodowej pamięci historycznej. Każdego roku, 1 marca, od ponad 14 lat, przywoływana jest pamięć o ludziach, którzy nie zaakceptowali zniewolenia i poświęcili życie dla wolności i niepodległości[2].

Obecność tego święta w kalendarzu państwowym umożliwia kolejnym pokoleniom odkrywanie, analizowanie i pielęgnowanie takich wartości jak odwaga, poświęcenie oraz dążenie do prawdy historycznej. Jest także impulsem do budowania społeczeństwa świadomego własnego dziedzictwa i historii, na której opiera się współczesna tożsamość narodowa[4][1].

Podsumowanie

Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych obchodzony 1 marca to wyraz wdzięczności i czci dla żołnierzy antykomunistycznego podziemia, którzy walczyli o wolność i niezawisłość powojennej Polski[1][3]. Data święta przypomina o tragicznym losie bojowników WiN zamordowanych w więzieniu mokotowskim w 1951 roku[3]. Działania tego dnia mają charakter edukacyjny i patriotyczny, podkreślając, że poświęcenie w imię wolnej ojczyzny jest nieodłączną częścią polskiej tożsamości narodowej[4][1].

Źródła:

  • [1] https://pl.wikipedia.org/wiki/Narodowy_Dzie%C5%84_Pami%C4%99ci_%E2%80%9E%C5%BBo%C5%82nierzy_Wykl%C4%99tych%E2%80%9D
  • [2] https://media.terytorialsi.wp.mil.pl/informacje/848170/narodowy-dzien_-pamieci-z_olnierzy-wykle_tych
  • [3] https://historykon.pl/narodowy-dzien-pamieci-zolnierzy-wykletych-2/
  • [4] https://ohp.pl/aktualnosci/komenda-wielkopolskie/narodowy-dzien-pamieci-zolnierzy-wykletych
  1. Dzień Żołnierzy Wyklętych – kiedy obchodzimy to ważne święto?
  2. Dlaczego Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych przypada właśnie 1 marca?
  3. Jakie święto obchodzimy 1 marca?
  4. Dlaczego obchodzimy Dzień Żołnierzy Wyklętych właśnie 1 marca?

Prześlij komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Wielka Solidarność to więcej niż portal – to opowieść, która trwa. Powstał z potrzeby zrozumienia przeszłości i pragnienia, by nie była ona wyłącznie wspomnieniem. Łączymy wątki historyczne z aktualnymi tematami społecznymi, tworząc przestrzeń dialogu, który przekracza granice czasu i pokoleń.

Inspirujemy się duchem ruchu Solidarność, ale nie zamykamy go w muzealnych gablotach. Pokazujemy, jak idea wspólnoty, odwagi obywatelskiej i wzajemnego szacunku może dziś odnaleźć się w kontekście globalnym – w świecie, który ciągle się zmienia, lecz wciąż potrzebuje prawdziwych wartości.

Publikujemy artykuły historyczne, analizy społeczne, komentarze do rzeczywistości, a także treści poradnikowe. To portal dla tych, którzy chcą rozumieć, nie tylko wiedzieć. Dla tych, którzy patrzą w przeszłość nie po to, by się cofać, ale żeby mocniej stąpać po ziemi.

Wielka Solidarność to przestrzeń dla wszystkich, którym bliska jest odpowiedzialność – za słowo, za wspólnotę, za przyszłość. Budujemy mosty między historią a teraźniejszością. I robimy to słowem.