Dlaczego obchodzimy Dzień Żołnierzy Wyklętych właśnie 1 marca?

Dlaczego obchodzimy Dzień Żołnierzy Wyklętych właśnie 1 marca? To pytanie zadaje sobie wiele osób, które nie są na co dzień zaznajomione z polską historią powojenną. Data ta ma głęboki symboliczny wymiar i jest związana z tragicznymi wydarzeniami z 1951 roku, kiedy to w więzieniu mokotowskim zostali zamordowani czołowi przywódcy antykomunistycznego podziemia. Ustanowienie tego święta przez Sejm RP miało na celu nie tylko upamiętnienie tych, którzy walczyli o wolną Polskę, lecz także przypomnienie o dziedzictwie narodowym, które nie może zostać zapomniane. Na przestrzeni powojennych dekad Polska dokonała znaczącej reinterpretacji własnej historii, a dzień 1 marca stanowi symbol walki o niepodległość, mimo narzuconego reżimu okupacyjnego przy wsparciu ZSRR.

Geneza i symbolika Dnia Żołnierzy Wyklętych

Data 1 marca wybrana na obchody Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych ma charakter symboliczny, choć jej historia sięga tragicznych wydarzeń z 1951 roku. To właśnie tego dnia, w więzieniu mokotowskim, komuniści dokonali egzekucji czołowych liderów IV Zarządu Głównego Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość” (WiN), takich jak ppłk Łukasz Ciepliński i jego współpracownicy. Liczba zamordowanych wtedy osób przekraczała siedem, a ich ciała zostały ukryte, co nadaje wydarzeniu wymiar nie tylko historycznego, lecz także symbolicznego końca zorganizowanego oporu antykomunistycznego w powojennej Polsce [1][2][4].

Ustanowienie tego dnia jako święta miało podkreślić odwagę i poświęcenie Żołnierzy Niezłomnych, którzy pomimo represji, więzień, tortur i egzekucji, nie złożyli broni w walce o wolną Polskę. Sam fakt, że data upamiętnia właśnie zamordowanie przywódców WiN, symbolizuje koniec wysokostopniowego zbrojnego oporu i przypomina o heroizmie ludzi, którym nie udało się zwyciężyć, ale którzy pozostali wierni ideałom wolności [3][5].

Znaczenie reakcji społecznej i politycznej

Uchwała Sejmu z 2011 roku, ustanawiająca Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych, była wyrazem dążenia do uznania i honorowania postaw antykomunistycznego podziemia. Można powiedzieć, że była odpowiedzią na długoletnią marginalizację i pomniejszanie roli Żołnierzy Niezłomnych w oficjalnej narracji historycznej. Wpływ środowisk kombatanckich, niepodległościowych i społecznych od lat 2000 skutkował coraz większym uznaniem dla ich walki o wolną Polskę. Oficjalne uhonorowanie daty 1 marca jako symbolu walki oporu z reżimem komunistycznym miało też wymiar edukacyjny, mający uświadomić młodemu pokoleniu o bohaterach i ofiarach powojennych czasów [1][3].

Obecnie wydarzenia związane z Dniem Żołnierzy Wyklętych obejmują różnorodne uroczystości, uroczyste przemówienia, koncerty, projekcje filmowe oraz edukacyjne programy, które mają na celu upowszechnienie wiedzy o niepodległościowym podziemiu. Poza tym, dzięki rozwojowi inicjatyw społecznych i edukacyjnych, społeczeństwo Polska coraz bardziej rozpoznaje i szanuje dziedzictwo Żołnierzy Wyklętych, choć nadal większość ludzi nie jest świadoma pełnej skali ich walki i prześladowań, których doświadczyli [2][4].

Geneza walki po II wojnie światowej

Po zakończeniu II wojny światowej na terenie Polski kontynuowała się walka o niepodległość, choć już nie w formie zbrojnej, lecz konspiracyjnej. Wielu byłych żołnierzy Armii Krajowej i innych organizacji niepodległościowych odrzucało narzucony przez ZSRR reżim komunistyczny. Ich działalność miała charakter nielegalny, a głównym celem było przeciwstawienie się opresji, a także odzyskanie wolności narodowej. Skutkiem tego była masowa repressive system, obejmujący aresztowania, procesy pokazowe i egzekucje, które miały na celu zniszczenie podziemia i zastraszenie społeczeństwa [1][3].

Wśród działań zbrojnych i podziemnych organizacji były takie jak Zrzeszenie „Wolność i Niezawisłość” (WiN) i Narodowe Siły Zbrojne. Wydarzenia z 1 marca nabrały symbolicznego wymiaru, ponieważ właśnie tego dnia egzekucja przywódców WiN stanowiła próbę złamania ostatnich resztek oporu i uniemożliwienia dalszej walki o odzyskanie niepodległości [3][5].

Obchody tego dnia mają więc nie tylko wymiar patriotyczny, lecz także historyczny – przypominają o długiej i trudnej drodze do wolnej Polski, a także o tym, jak wiele wartości naród był gotów poświęcić w walce z okupacją i reżimem.

Podsumowanie

Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych 1 marca jest wyrazem hołdu dla bohaterów, którzy w imię wolności i niepodległości ginęli lub byli więzieni podczas powojennej okupacji komunistycznej. Data ta symbolizuje nie poddanie się okupantowi i kontynuację walki o niepodległość. To święto buduje tożsamość narodową i przypomina o historii, którą powinni znać wszyscy obywatele, by pamięć o Żołnierzach Niezłomnych była żywa także dla przyszłych pokoleń. Mimo upływu lat, ich przykład wciąż inspiruje i przypomina o konieczności bronić wartości wolności, demokracji i suwerenności.

Źródła:

• [1] https://ipn.gov.pl/pl/historia-z-ipn/214566,1-marca-Narodowy-Dzien-Pamieci-Zolnierzy-Wyklętych.html
• [2] https://www.prezydent.pl/aktualnosci/polityka-historyczna/zolnierze-wykleci/narodowy-dzien-pamieci-zolnierzy-wykletych
• [3] https://pl.wikipedia.org/wiki/Narodowy_Dzień_Pamięci_%E2%80%9EŻołnierzy_Wyklętych%E2%80%9D
• [4] https://www.tvp.pl/76186600/narodowy-dzien-pamieci-zolnierzy-wykletych-dlaczego-obchodzimy-go-1-marca
• [5] https://muzhp.pl/wiedza-on-line/narodowy-dzien-pamieci-zolnierzy-wykletych