Kto ustanowił Dzień Żołnierzy Wyklętych i dlaczego?

Kto ustanowił Dzień Żołnierzy Wyklętych i dlaczego? To pytanie nabiera szczególnego znaczenia dla zrozumienia współczesnej polskiej pamięci historycznej. Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych to święto państwowe, którego ustanowienie było efektem długotrwałych działań środowisk kombatanckich, inicjatywy prezydenta Lecha Kaczyńskiego oraz decyzji Sejmu RP z marca 2011 roku. Poniżej znajduje się szczegółowa analiza genezy, motywacji i procesu legislacyjnego tej ważnej daty w kalendarzu polskich świąt narodowych.

Początki inicjatywy i pierwsze działania

Geneza ustanowienia Dnia Żołnierzy Wyklętych sięga lat 2008–2009, kiedy to różnorodne środowiska kombatanckie, organizacje patriotyczne oraz lokalne władze postulowały o oficjalne uznanie roli i ofiary żołnierzy drugiej konspiracji, walczących z komunistycznym zniewoleniem Polski. Wyrazem tego były uchwały, listy poparcia i działania promujące pamięć o tych bohaterach, prowadzone między innymi przez Instytut Pamięci Narodowej i jego ówczesnego prezesa Janusza Kurtykę[3][4].

Inicjatywa ustawodawcza prezydenta Lecha Kaczyńskiego

Kluczowy krok w stronę oficjalnego święta nastąpił w lutym 2010 roku, gdy prezydent Lech Kaczyński złożył do Sejmu RP formalny projekt ustawy o ustanowieniu Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych. Projekt ten powstał jako odpowiedź na potrzeby licznych środowisk społecznych, kombatantów oraz rodzin poległych żołnierzy, których celem było upowszechnienie i zabezpieczenie pamięci o antykomunistycznym podziemiu po II wojnie światowej[1][2][4].

Decyzja Sejmu i oficjalne ustanowienie święta

Ustanowienie Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych miało miejsce 3 marca 2011 roku na mocy uchwały Sejmu RP. Tym samym zrealizowano postulat prezydencki, a proces legislacyjny został wsparty przez szeroką koalicję parlamentarzystów, środowisk kombatanckich oraz naukowych. Od 2011 roku święto obchodzone jest corocznie 1 marca. Data ta symbolizuje pamięć o ofiarach oraz bohaterach antykomunistycznego podziemia, zwanego także żołnierzami wyklętymi[1][2][3].

Kim byli Żołnierze Wyklęci?

Określenie Żołnierze Wyklęci odnosi się do żołnierzy drugiej konspiracji powojennej, którzy po zakończeniu II wojny światowej kontynuowali walkę przeciwko reżimowi komunistycznemu w Polsce. Ich działania wymierzone były w narzuconą siłą władzę komunistyczną, zaś największym motywem do zbrojnego oporu była wierność idei niepodległościowej oraz obrona tradycyjnej tożsamości i suwerenności państwa polskiego. Często do walki angażowane były także całe lokalne społeczności, które wspierały podziemie[1][2][3][4].

Motywacje i cele ustanowienia święta

Głównym celem ustanowienia Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych było przywrócenie pamięci o niepodległościowym podziemiu, które w czasach PRL było krwawo zwalczane i wymazywane z oficjalnej historii. Ustawa podkreślała męstwo, niezłomność postawy patriotycznej oraz heroizm tych żołnierzy i ich bliskich. Miała również przeciwdziałać zapomnieniu i zafałszowaniom okresu komunistycznego, w którego narracji Żołnierze Wyklęci byli przedstawiani jako zdrajcy, zamiast bohaterów narodowych[2][3].

Znaczenie święta dla pamięci historycznej

1 marca jako dzień upamiętnienia nabrał szczególnego znaczenia w polskiej przestrzeni publicznej. Oficjalne uroczystości państwowe, działania organizacji kombatanckich oraz liczne inicjatywy społeczne wzmocniły przekaz o patriotyzmie, ofierze i walce z komunistycznym totalitaryzmem. Przypomina on o konsekwencjach powojennego terroru i wysiłkach zmierzających do utrwalenia prawdziwej tożsamości narodowej[3][4].

Podsumowanie

Podsumowując, Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych został ustanowiony decyzją Sejmu RP 3 marca 2011 roku, z inicjatywy prezydenta Lecha Kaczyńskiego, po latach starań środowisk kombatanckich i społecznych. Motywacją do wprowadzenia święta była potrzeba oddania należnego hołdu żołnierzom walczącym przeciwko komunistycznemu reżimowi i zachowania pamięci historycznej, którą przez lata w Polsce próbowano zatrzeć[1][2][3][4].

Źródła:

• [1] https://historia.dorzeczy.pl/prl/697009/narodowy-dzien-pamieci-zolnierzy-wykletych-najbardziej-znani-niezlomni.html
• [2] https://pl.wikipedia.org/wiki/Narodowy_Dzie%C5%84_Pami%C4%99ci_%E2%80%9E%C5%BBo%C5%82nierzy_Wykl%C4%99tych%E2%80%9D
• [3] https://dzieje.pl/wiadomosci/1-marca-obchodzimy-narodowy-dzien-pamieci-zolnierzy-wykletych-0
• [4] https://podziemiezbrojne.ipn.gov.pl/zol/narodowy-dzien-pamieci/90456,Geneza-swieta.html